Ο Πόλεμος ωστόσο συνεχίζεται. Οι κάτοικοι της Πρωτεύουσας, και της Νέας Φιλαδέλφειας φυσικά, πληροφορήθηκαν στις 2 Φεβρουαρίου 1941 από τις εφημερίδες ότι το υποβρύχιο “Παπανικολής” τη νύχτα 28 προς 29 Δεκεμβρίου 1940 τορπίλισε στην περιοχή του Μπρίντεζι ένα μεγάλο Ιταλικό μεταγωγικό 10.000 τόνων, στις 8 Φεβρουαρίου 1941 ότι ο βασιλιάς Γεώργιος πήγε στο Μέτωπο για επιθεώρηση στρατιωτικών μονάδων.
Μ’ αφορμή τις νίκες των Άγγλων στην Αφρική και της Αγγλικής στρατιωτικής παρουσίας στην Ελλάδα μετά τον θάνατο του Μεταξά (ο οποίος είχε μια επιφύλαξη γι’ αυτή την παρουσία πριν εκδηλωθεί Γερμανική επέμβαση στα Βαλκάνια), και οι κάτοικοι της Νέας Φιλαδέλφειας, όπως όλοι, άρχισαν να παρακολουθούν συστηματικά τις ραδιοφωνικές εκπομπές που μεταδίδονταν από το Λονδίνο στην ελληνική γλώσσα (από τις 16 Φεβρουαρίου 1941 ο ραδιοφωνικός σταθμός του Λονδίνου άρχισε να μεταδίδει και μια τρίτη εκπομπή, μαζί με τις δυο που μετέδιδε ως τότε, αυτή τη φορά στις 10:15 το βράδυ).
Τις μέρες της Αποκριάς, που ο κόσμος δεν γιόρτασε δεδομένων των συνθηκών, κυκλοφόρησε ένα πολεμικό ευθυμογραφικό περιοδικό με τίτλο την κραυγή των Ελλήνων στρατιωτών στο Μέτωπο κατά τις επιθέσεις τους, το θρυλικό “Αέρα”, που είχε 12 σελίδες γεμάτες γελοιογραφίες και εύθυμα σε βάρος των Ιταλών και του Μουσολίνι.
Γεμάτες οι εφημερίδες με ονόματα τραυματιών του Πολέμου και των νοσοκομείων που νοσηλεύονται, κι ακόμη τι προβλέπει ο αναγκαστικός νόμος για τις συντάξεις αυτών που κατέστησαν ολικώς ανίκανοι για εργασία κλπ. κλπ. (βλ. αναλυτικά στην εφημερίδα Μακεδονία, Κυριακή 9 Φεβρουαρίου 1941, σελ. 3), ενώ διευκρινιζόταν ότι “δια τας συντάξεις των κατά τον παρόντα Πόλεμον φονευομένων ή τραυματιζομένων στρατιωτικών αρμόδιον κατέστη το Γενικόν Επιτελείον (Γραφείον VII), […] συνεπώς, αι αιτήσεις μετά των δικαιολογητικών πρέπει να απευθύνονται υπό τον ενδιαφερομένων εις αυτό και όχι εις το Υπουργείον Οικονομικών” και “σχετικώς ειδοποιήθησαν και οι δήμαρχοι και οι πρόεδροι Κοινοτήτων” (βλ. εφημερίδα Εστία, Κυριακή 23 Φεβρουαρίου 1941, σελ. 2) – ειδοποιήθηκε και ο Πρόεδρος της Κοινότητας Νέας Φιλαδέλφειας Άγγελος Αγγελίδης φυσικά, διότι η πόλη μας και νεκρούς είχε και τραυματίες είχε στον Πόλεμο του 1940-1941.
Το Υπουργείο Οικονομικών με εγκύκλιό του προς τους Διευθυντές των Δημοσίων Ταμείων τον ίδιο καιρό “αφού εξαίρει την σκοπιμότητα και την ορθότητα των φορολογικών απαλλαγών και άλλων διευκολύνσεων, αίτινες παρεσχέθησαν εις τους εκ των φορολογουμένων στρατευθέντας και δη τους εκ τούτων απόρους, τονίζει ότι, αντιθέτως οιαδήποτε ευεργετικά μέτρα ουδέν ηθικόν έρεισμα θα είχον, προκειμένου περί των ευπόρων οφειλετών του Δημοσίου … Προς πρόληψιν δε αμφιβολιών παρέχει τας κάτωθι σαφείς οδηγίας: Δια τους στρατευθέντας απόρους οφειλέτας οι ταμίαι δένο ν’ απέχουν οιουδήποτε αναγκαστικού μέτρου προς είσπραξιν των προς το Δημόσιον οφειλομένων χρεών. … Ειδικώς, δια τους οφειλέτας του Δημοσίου των πληγεισών ή πληγησομένων υπό των αεροπορικών επιδρομών του εχθρού περιφερειών, οι ταμίαι εξουσιοδοτούνται όπως παρέχουν πάσαν ευκολίαν πληρωμής ή και ανάλογον έτι αναστολήν εισπράξεως των οφειλών των. Δια τους λοιπούς, τέλος, οφειλέτας, ων μάλιστα δεν περιωρίσθησαν αι εργασίαι, ουδεμία δικαιολογία ευσταθεί περί μη πληρωμής των χρεών των…” (βλ. και πάλι εφημερίδα Εστία, Κυριακή 23 Φεβρουαρίου 1941, σελ. 2) – Περιττό θαρρώ να σημειώσω ότι η εγκύκλιος αυτή έτυχε και Φιλαδελφειώτικης προσοχής, διότι και κατοίκους της Νέας Φιλαδέλφειας αφορούσε.
Αφορούσε και κατοίκους της Νέας Φιλαδέλφειας φυσικά, η δι’ αποφάσεως του υπουργού Αγορανομίας διανομή τροφίμων για τον μήνα Φεβρουάριο του 1941 ως εξής: Ζάχαρις 100 δράμια κατ’ άτομον, Όρυζα επίσης 100 δράμια κατ’ άτομον και ακόμη 100 δράμια μαυρομάτικα φασόλια (βλ. εφημερίδα Η Βραδυνή, Δευτέρα 10 Φεβρουαρίου 1941, σελ. 4).
Και στην εφημερίδα Η Βραδυνή, όπως στην Πρωΐα και άλλες εφημερίδες, έγραφαν σοβαροί δημοσιογράφοι, κάποτε και κοινωνικοπολιτικά προχωρημένοι, ο κόσμος τους διάβαζε αυτούς, συζητούσε τις ειδήσεις που έδιναν, τις πληροφορίες που κατέθεταν με τα γραφτά τους, τα σχόλιά τους επί των τεκταινομένων – ένας τέτοιος δημοσιογράφος ήταν ο Κώστας Αθάνατος, που ως ανταποκριτής της Βραδυνής φώτισε με φως, φως ζωής, ένα θρύλο του Μετώπου, που το όνομά του είχε πάρει τον δρόμο και προς τον κόσμο που κατοικούσε στις γειτονιές και τους συνοικισμούς της πρωτεύουσας με “την ίδια προφορική ασάφεια … όπως στα παραμύθια του πολύ παληού καιρού”, τον Εβραίο συνταγματάρχη Μαρδοχαίο Φριζή. Να πώς ξεκινά το τρίστηλο κείμενό του στη δεύτερη σελίδα της Βραδυνής της 10ης Φεβρουαρίου 1941 (με δίστηλο γύρισμα στην τρίτη σελίδα), το πλαισιωμένο με φωτογραφία του Μαρδοχαίου Φριζή, ο Κώστας Αθάνατος: “Είναι δυο μήνες τώρα, σωστοί, που σ’ όλους τους τομείς του Μετώπου ακούω συχνά τον θρύλο για τον Εβραίο συνταγματάρχη … Δυο μήνες ολόκληροι που ψάχνω επίμονα παντού να βρω την ακρίβεια για την πραγματική υπόστασι αυτού του παληκαριού. … Ο Μαρδοχαίος Φριζής και στο μνημόσυνό του πούγινε τελευταία στην Αθήνα και στην ομολία που αφιερώθηκε στην ηρωϊκή του θανή … έμεινε πάλι σκια και όνομα, σαν ένα συγκινητικό βέβαια μέρος από το μέγα έπος της Νίκης μας, αλλά πάντα μια σελίδα ολωσδιόλου άγνωστη και κλειστή στο βιβλίο της δοξασμένης σημερινής Ιστορίας μας. Και να, ότι επί τέλους – ποτέ δεν είναι αργά για την αλήθεια – είμαι σε θέσι να δώσω το ανάγλυφό του φωτισμένο σ’ όλες τις πλευρές έως και στην παραμικρότερη λεπτομέρεια γι’ αυτόν τον πολεμιστή …”.
Αξίζει καταχώρησης εδώ και η, στο ίδιο φύλλο της Βραδυνής, εκείνο της 10ης Φεβρουαρίου 1941, πρωτοσέλιδη αναφορά στη δημοσιογραφική επιτυχία του πολεμικού της ανταποκριτή στην Αφρική Θεόδωρου Δογάνη (του οποίου εμείς νέοι διαβάζαμε στην προδικτατορική Αυγή ανταποκρίσεις από το Λονδίνο), να συνατήσει και συνομιλήσει με τον Άγγλο αρχιστράτηγο Ουέιβελ, τον νικητή της Αφρικής, που εκμηδένισε μια Ιταλική στρατιά 250.000 ανδρών σε διάστημα 50 ημερών. “… τον είδα χωρίς δυσκολίαν, επειδή ίσως είμαι ο πρώτος Έλλην πολεμικός ανταποκριτής εις την Αφρικήν και επειδή για τον απλόν αυτόν στρατιώτην κάθε πράγμα και κάθε πρόσωπον που του ενθυμίζει Ελλάδα γεμίζει την ψυχήν του ευπροσηγορίαν και διάθεσιν”, σημείωνε καταρχήν ο Θεόδωρος Δογάνης, ενώ αναφερόμενος στην ουσία της συνομιλίας τους έγραψε: “Μου εξήγησε την αιτία της μεγάλης Αγγλικής νίκης … δια μακρών και με σαφήνειαν … Δεν είχε ακόμη συμπληρώσει την εικόνα της νίκης εις τας λεπτομερείας της και η πολύτιμος συνομιλία μας διεκόπη, διότι του έφεραν ένα τηλεγράφημα από τον αρχιστράτηγόν μας κ. Αλέξανδρον Παπάγον, συγχαρητήριον δια την νίκην της Βεγγάζης. Βαθύτατα συγκεκινημένος ο αρχιστράτηγος Ουέιβελ, μου επέδειξε το τηλεγράφημα του αρχιστράτηγου Παπάγου και συνέχισε: “Αναγνωρίζομεν προθύμως ότι οι γενναίοι σύμμαχοί μας Έλληνες στρατιώται υπήρξαν οι πρώτοι, οι οποίοι με τας θαυμαστάς νίκας των εις την Αλβανίαν κατέφεραν τρομερόν κτύπημα κατά της Ιταλίας. Αι επιτυχίαι των δεν είχαν διόλου τοπικήν σημασίαν. Επηρεάσαν γενικά την έκβασιν του Πολέμου. …”.
(ακολουθεί συνέχεια)
Κώστας Π. Παντελόγλου
