Μια από τις πλευρές και της Νεοφιλαδελφειώτικης καθημερινότητας κατά τον Πόλεμο του 1940-1941 ήταν και η ενημέρωση των κατοίκων της πόλης μας, οι ειδήσεις, τα σχόλια που διάβαζαν στις εφημερίδες ή άκουγαν απ’ το ραδιόφωνο. Ήταν ακόμα οι γελοιογραφίες και οι διαφημίσεις, τι έγραφαν οι ξένες εφημερίδες και εξέπεμπαν τα ξένα ραδιόφωνα, ποια η στάση του απανταχού Ελληνισμού.
Σ’ αυτό το σημείωμα λέω να δώσω λίγα τέτοια στοιχεία, αντλώντας τα από το Ελεύθερον Βήμα, το οποίο διάβαζαν τότε οι Βενιζελικοί κατά πλειοψηφία κάτοικοι της Νέας Φιλαδέλφειας, αλλά και οι σοβαρότεροι θαρρώ από εκείνους που είχαν συντηρητικότερες κοινωνικοπολιτικές αντιλήψεις.
Σε ένα από τα πρωτοσέλιδα σχολιογραφικά Σημειώματα της εφημερίδας, διάβαζε κανείς το Σάββατο 2 Νοεμβρίου 1940, μεταξύ πολλών και τα ακόλουθα: “Η Ιταλική θριαμβολογία των δύο πρώτων ημερών της επιδρομής κατά της Ελλάδος υφίσταται τώρα μίαν λίαν περίεργον εξέλιξιν. Ούτω το επίσημον Ιταλικόν πρακτορείον ανασκοπούν την στρατιωτικήν κατάστασιν εις το Ελληνοϊταλικόν μέτωπον ανήγγειλεν μεταξύ άλλων και τα εξής χαριτωμένα: “Υπήρξε εξαιρετικά δύσκολον και σκληρόν εις στρατεύματα συνηθισμένα να κυκλοφορούν εις δρόμους συγχρονισμένους ως είναι σήμερον όλοιι οι Αλβανικοί δρόμοι, να προχωρούν εις το μέτωπον κατά μήκος πλημμυρισμένων μονοπατιών και να συγκεντρώνουν νερό από τα εχυλίσαντα λόγω των κατακλυσμιαίων βροχών ρυάκια και διώρυγας”. Δηλαδή κατηγορούνται περίπου οι άθλιοι Έλληνες διότι, ασυγχρόνιστοι καθώς είναι, δεν σπεύδουν να ασφαλτοστρώσουν τους δρόμους των, να προβούν εις υδραυλικάς εγκαταστάσεις, να έχουν δε εις επίμετρον και πλουσίας παρακαταθήκας ομβρελλών δια να καταστήσουν όσον το δυνατόν ανετώτερον τον περίπατον του επιδρομέως. …”.
Στην πρώτη επίσης σελίδα η εφημερίδα σημείωνε ότι, κατά πληροφορίες από το Λονδίνο, “οι Αγγλικοί οικονομικοί κύκλοι ετόνιζον ότι η Μεγάλη Βρεταννία έθεσεν ήδη εις την διάθεσιν της Ελλάδος σοβαρούς οικονομικούς πόρους, χάρις εις τους οποίους θα δυνηθούν οι Έλληνες να επιδοθούν απερίσπαστοι εις τον αγώνα των και να συμπληρώσουν αμέσως όλας τας πολεμικάς και επισιτιστικάς τους ανάγκας” – κι ακόμη ότι “τα εις όλας τας θάλασσας ευρισκόμενα Αγγλικά πολεμικά έλαβαν από της πρώτης στιγμή οδηγίας όπως λάβουν υπό την προστασίαν τους τα Ελληνικά εμπορικά σκάφη των οποίων η θέσις δύναται να θεωρήται ασφαλής εις οιανδήποτε θάλασσαν και αν ευρίσκωνται” – ενώ και “ο εν Καΐρω επίτροπος του Βρεταννικού Ερυθρού Σταυρού Μέσης Ανατολής ενετάλη ειδικούς όπως εξυπηρετήση ανάγκας Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού μέχρις ακροτάτου δυνατού σημείου”.
Σε άλλο σημείο της πρώτης σελίδας του Ελευθέρου Βήματος της 2ας Νοεμβρίου 1940, διάβαζαν οι Φιλαδελφειώτες: “Κατά τα τηλεγραφήματα εξ Ουάσινγκτον, οι επίσημοι Αμερικανικοί κύκλοι εκφράζουν την πεποίθησιν ότι η νίκη των Ελληνικών όπλων εναντίον των Ιταλών θα έχη γενικώτερα αποτελέσματα. Υπάρχουν ενδείξεις πείθουσαι ότι ο Ελληνικός ηρωισμός ενεφύσησε νέον θάρρος εις τους δυναστευομένους λαούς της Ευρώπης. Μεγάλη σημασία αποδίδεται επίσης εις την επίδρασις την οποίαν θα έχει η Ελληνική αντίστασις επί των Γαλλικών αποικιακών δυνάμεων και των πληρωμάτων του Γαλλικού στόλου. Πληροφορίαι εκ Μαρόκου, Τύνιδος, Συρίας και αλλαχού, αναφέρουν ότι ο Ελληνικός αγών προεκάλεσε κύματα ενθουσιασμού εις τας Γαλλικάς δυνάμεις, πολλοί δε Γάλλοι αξιωματικοί και στρατιώται εξεδήλωσαν διαθέσεις να πολεμήσουν παρά το πλευρόν του Ελληνικού στρατού. Από το Κάιρον εξάλλου αγγέλλεται ότι η Ελληνική στάσις προκαλεί ζωηρόν ικανοποίησιν εις τον Αιγυπτιακόν τύπον και ενθαρρύνει σημαντικώς την Αιγυπτιακήν κοινήν γνώμην”.
Στην 2η σελίδα του Ελευθέρου Βήματος της 2ας Νοεμβρίου 1940 σημειωνόταν ότι “αι Αμερικανικαί εφημερίδες της 29ης και 30ης Οκτωβρίου (1940) εξαίρουν την γενναίαν στάσιν της Ελλάδος” και ακόμη ότι “οι Τάιμς της Νέας Υόρκης αποκαλούν έγκλημα και ηθικήν κατάπτωσιν την Ιταλικήν επίθεσιν, τονίζοντες ότι ο Ελληνικός λαός είναι αντάξιος των ηρωικών παραδόσεων του Μαραθώνος, των Θερμοπυλών και της Σαλαμίνος”.
Δεν καταχωρώ σ’ αυτό το σημείωμα ενέργειες Ελλήνων και Ελληνίδων, που σημειώνονται στο περί ου ο λόγος φύλλο του Ελευθέρου Βήματος – θα κάνω όμως μια εξαίρεση. Θα καταχωρήσω ενέργειες του απανταχού Ελληνισμού και θα τελειώσω με μια αναφορά στη βαρβαρότητα του Ιταλικού φασισμού: τον βομβαρδισμό Ελληνικών πόλεων και τις εξ αυτού συνέπειες.
Και πρώτα περί της στάσεως του απανταχού Ελληνισμού – Γράφει το Ελεύθερον Βήμα της 2ας Νοεμβρίου 1940: “Περί της ενθουσιώδους συμμετοχής του πανταχού της γης Ελληνισμού πληροφορούν τηλεγραφήματα από το Κάιρον, τα Ιεροσόλυμα, το Νταρεσαλάμ, την Κύπρον και από άλλα μέρη. Οι Έλληνες της Αιγύπτου δηλούν ότι είναι αποφασισμένοι να προσφέρουν ό,τι δύνανται προς ευόδωσιν του Ελληνικού αγώνος. Κατά εκατοντάδες προσέρχονται οι Έλληνες του Καΐρου, της Αλεξανδρείας και των άλλων Αιγυπτιακών πόλεων εις τα Προξενεία των, ζητούντες να αποσταλούν δια να πολεμήσουν εις την Ελλάδα, δια να πολεμήσουν δια τα ιδεώδη υπέρ των οποίων μάχεται η χώρα των. Επίσης ζητούν την αποστολήν των εις την Ελλάδα οι Έλληνες της Παλαιστίνης, οι οποίοι είναι ενθουσιασμένοι με την στάσιν της πατρίδος των. Εις τα Ιεροσόλυμα θα γίνη την ερχομένην Κυριακήν μεγάλη τελετή δια τον Ελληνικόν αγώνα. Τα μέλη της Ελληνικής παροικίας της Νταρεσαλάμ προσφέρουν τας υπηρεσίας των εις την Ελλάδα και την κυβέρνησιν της Ταγκανίκας υπό οιανδήποτε μορφήν. Οι Έλληνες της Ταγκανίκας ζητούν να πολεμήσουν είτε εις την Ελλάδα, είτε εις την Ανατολικήν Αφρικήν. Μέγιστος είναι επίσης ο ενθουσιασμός των Κυπρίων. Πανταχού της Νήσου κυματίζουν αδελφωμέναι αι σημαίαι της Ελλάδος και της Αγγλίας, ο δε ραδιοφωνικός σταθμός του Λονδίνου εξήρεν ιδιαιτέρως την στάσιν των Κυπρίων δια της κάτωθι ημιεπισήμου ανακοινώσεως: “Το ηρωικόν πνεύμα του Ελληνικού λαού ολοκλήρου και η εμπιστοσύνη του στο νικηφόρο τέρμα του αναληφθέντος υπό του Ελληνικού Κράτους αγώνος, φαίνεται χαρακτηριστικώς από τας ενθουσιώδεις διαδηλώσεις, τα συλλαλητήρια και τας παντοειδείς εκδηλώσεις τας οποίας από της Δευτέρας (28 Οκτωβρίου 1940) καθημερινώς οργανώνει ο λαός της Κύπρου”.
Και τώρα η αναφορά στη βαρβαρότητα του Ιταλικού φασισμού: τον βομβαρδισμό Ελληνικών πόλεων την 1η Νοεμβρίου 1940 και τις εξ αυτών συνέπειες – κατά ανακοίνωσιν του Υφυπουργείου Δημοσίας Ασφαλείας βομβαρδίστηκε 1) Ο Πειραιάς με αποτέλεσμα τον τραυματισμόν 3 ατόμων 2) η Θεσσαλονίκη με αποτέλεσμα 59 νεκρούς και 84 τραυματίες, εκ των οποίων 4 Χωροφύλακες. Βομβαρδίστηκε και η εκεί εκκλησία των Δυτικών και σκοτώθηκαν 2 άτομα. Πέντε πυρκαγιές που εξερράγησαν σβήστηκαν έγκαιρα 3) Η Λάρισα με αποτέλεσμα 15 νεκρούς και 10 τραυματίες 4) η Κέρκυρα με αποτέλεσμα 8 νεκρούς, 37 σοβαρά τραυματίες και 50 ελαφρά. Βομβαρδίστηκε και η εκεί Εβραϊκή συνοικία της οποίας κατέρρευσαν μερικά σπίτια. Βομβαρδίστηκε επίσης η Ιταλική Σχολή και δύο κλινικές 5) τα Χανιά με αποτέλεσμα 6 νεκρούς και 25 τραυματίες 6) η Κόρινθος με αποτέλεσμα 1 νεκρό, 7) η περιοχή Μεγάρων όπου οι βόμβες έπεσαν στους αγρούς 8) η Καστοριά όπου οι βόμβες έπεσαν στη λίμνη 9) η Μηλέα Μετσόβου της οποίας κατεστράφησαν δύο αχυρώνες 10) το Ρέθυμνο όπου οι βόμβες έπεσαν στη θάλασσα 11) το Πέραμα της περοχής Πειραιά όπου οι βόμβες έπεσαν στο εκεί νεκροταφείο και 12) 13) το Μέτσοβο και η Θήβα με αποτέλεσμα μηδέν.
Μερικές ψηφίδες του ειδησεογραφικού παζλ μιας μόνο μέρας, από μια μόνο εφημερίδα συγκρότησαν το σημείωμα αυτό – θα υπάρξουν και άλλα τέτοιου χαρακτήρα σημειώματα στη σειρά των σημειωμάτων μου για τον Πόλεμο του 1940-1941 και τούτο για δυο λόγους: πρώτον διότι έχουν αποσιωπηθεί πολλά και δεύτερον διότι μας έχουν κατακλύσει και μας κατακλύζουν σχεδόν καθημερινά τα αποτελέσματα της ιδιοτελούς και ιδιαίτερα ενοχλητικής και παραμορφωτικής κομματικής χρήσης της Ιστορίας…
(ακολουθεί συνέχεια)
Κώστας Π. Παντελόγλου
