Την Κορυτσά ακολούθησε τέλη Νοεμβρίου του 1940 το Πόγραδετς, στις 4 Δεκεμβρίου η Πρεμετή, στις 6 Δεκεμβρίου οι Άγιοι Σαράντα…
Όμως και οι νεκροί μας και οι τραυματίες μας πολλαπλασιάζονται στο Μέτωπο, ενώ και τα θύματα των Ιταλικών βομβαρδισμών, σημειώνει ο Γιάννης Καιροφύλας στο βιβλίο του Η Αθήνα του ’40 και της Κατοχής είναι: 604 νεκροί, από τους οποίους 274 γυναίκες, 120 παιδιά και 32 βρέφη, οι δε τραυματίες 1070 από τους οποίους 425 γυναίκες, 147 παιδιά και 58 βρέφη. Προσθέτει ακόμη πως κατά επίσημο ανακοινωθέν γκρεμίστηκαν 1200 σπίτια και βομβαρδίστηκαν 6 σχολεία, 7 νοσοκομεία, 4 κλινικές, 1 φυλακή, 1 ψυχιατρείο και 9 εκκλησίες.
Οι προσφορές επωνύμων και ανωνύμων συνεχίζονται: ο Στέφανος και η Πηνελόπη Δέλτα προσφέρουν 100.000 δρχ. στον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό, η Ένωση Συντακτών προσφέρει 1.000.000 δρχ., οι Ρώσοι μοναχοί από το Άγιον Όρος στέλνουν 5.000 δρχ., σημειώνει μεταξύ άλλων ο Γιάννης Καιροφύλας.
Στην απογευματινή εφημερίδα Αθηναϊκά Νέα, της οποίας Διευθυντής ήταν ο Γεώργιος Φτέρης και Αρχισυντάκτης ο Αχιλλέας Μαμάκης, καταχωρήθηκε την Κυριακή 29 Δεκεμβρίου 1940 στη δεύτερη σελίδα της φωτογραφία εικονίζουσα δεκάδες εργάτριες του Εργοστασίου “Μπριτάννια” που είχαν διατεθεί και ασχολούνταν με το πλέξιμο μάλλινων ειδών για τον Στρατό.1.
Στο ίδιο φύλλο της εφημερίδας Αθηναϊκά Νέα, πλάι στη φωτογραφία με τις εργάτριες της “Μπριτάννια”, μια διαφήμιση και Φιλαδελφειώτικου ενδιαφέροντος τραβά την προσοχή – πρόκειται για διαφήμιση του θιάσου της Κατερίνας (Ανδρεάδη), και της επιθεωρήσεως που παρουσιάζει και συζητά ο κόσμος της Πρωτεύουσας. Επρόκειτο για την επίκαιρη επιθεώρηση “Πολεμικές Καντρίλλιες”, των Ασ. Γιαλαμά, Γ. Θίσβιου και Γ. Οικονομίδη, που παιζόταν με σύμπραξη των Σωτηρίας και Σταύρου Ιατρίδη και σκηνοθεσία του Γιαννούλη Σαραντίδη στο θέατρο “Κεντρικόν” καθημερινά σε δύο παραστάσεις: λαϊκές απογευματινές 3.30 μ.μ., τακτικές παραστάσεις 6.10 μ.μ. Την Κυριακή το πρωί παιζόταν στις 11 μία ακόμη λαϊκή παράσταση.
Στη στήλη “Θεατρικά Νέα” της ίδιας εφημερίδας, στο φύλλο της ίδιας ημέρας, σελίδα 2, αναφέρονται τα παρακάτω για τις “Πολεμικές Καντρίλλιες”: “Οι “Πολεμικές Καντρίλλιες”, η ωραία αυτή επίκαιρη επιθεώρησις του θιάσου Κατερίνας Ανδρεάδη, παίζεται με εξαιρετικήν επιτυχίαν εις το θέατρον “Κεντρικόν”. Ιδιαιτέρως αρέσουν και χειροκροτούνται αι εμφανίσεις της κ. Ανδρεάδη, εις τον πρόλογον, το φινάλε της α’ πράξεως, εις το σκετς η “Κυρία της Ελβετίας”, καθώς και εις το μοναδικό νούμερό της, το οποίον εκτελεί μαζί με τον Σταύρον Ιατρίδην. Μεγάλην επιτυχίαν επίσης έχουν τα τραγούδια της Σωτηρίας Ιατρίδου και αι εμφανίσεις της στα διάφορα νούμερα που εκτελεί με τον αδελφόν της Σταύρον Ιατρίδην. Τα γράμματα προς τους πολεμιστάς είναι επίσης ένα συγκινητικώτατο πατριωτικό σκετς καθώς και ο μονόλογος του κ. Τζαβάλα Καρούσου. Την προσεχή Τρίτην ο θίασος θα παρουσιάση μερικά από τα πλέον επιτυχή σκετς της επιθεωρήσεως “Πολεμικές Καντρίλλιες” δια τους τραυματίας μας που νοσηλεύονται εις το 5ον Στρατιωτικόν Νοσοκομείον”.
Και Φιλαδελφειώτικου ενδιαφέροντος τα παραπάνω, όμως γιατί ειδικότερα; Ας συγκρατήσουμε το όνομα του σκηνοθέτη: Γιαννούλης Σαραντίδης – το διότι θα το βρούμε διαβάζοντας τα ακόλουθα που έχει γράψει η δικιά μας συγγραφέας και δημοσιογράφος Μαρία Καραβία – δικιά μας διότι έχει κατοικήσει στην πόλη μας και μαθητέψει στο Γυμνάσιο της Νέας Φιλαδέλφειας, μάλιστα με Καθηγητή της τον σεβαστό Γιάννη Κωνστανταράκη – στο βιβλίο της Παράπλευρες απώλειες. Παιδικά χρόνια στην Αθήνα της Κατοχής και του Εμφυλίου, Εκδόσεις Καπόν 2017, σελ. 120:
“Εγώ την θυμόμουνα την περιοχή. Λίγο πιο πάνω, εκεί που αρχίζουν τα προσφυγικά σπίτια της Νέας Φιλαδέλφειας, ερχόμουνα παλιά με την γιαγιά “απ’ το πρωί”, στη φίλη της, την κυρία Αλεξάνδρα Σαραντίδη, “διδασκάλισσα” από την Πόλη. Ήταν μητέρα του σπουδαίου σκηνοθέτη Γιαννούλη Σαραντίδη, που ζούσε στο Παρίσι και είχε εργαστεί με τον Πιτοέφ και με μεγάλους Γάλλους ηθοποιούς. Μια μέρα που καθόμασταν στο περιβολάκι της κυρίας Αλεξάνδρας (Σαραντίδη), πέρασε μια γυναίκα. Η κυρία Αλεξάνδρα την έδειξε στη γιαγιά και είπε: “Αυτή είναι η μάνα του Ζαχαριάδη!”. Το παρουσιαστικό αυτής της γυναίκας προσπαθώ αλλά είναι αδύνατον να το θυμηθώ. Έλεγαν πως ήταν πανέμορφη η μάνα του Ζαχαριάδη και πως ο γιος της τη λάτρευε”.
Προσθέτω πως η μάνα του Νίκου Ζαχαριάδη – που συντονισμένος με την πανελλήνια στάση, κάλεσε σε πόλεμο εθνικοαπελευθερωτικό ενάντια στον φασισμό του Μουσολίνι με ανοιχτό γράμμα του που δημοσιεύθηκε στις εφημερίδες το Σάββατο 2 Νοεμβρίου 1940 (βλ. επί παραδείγματι Ελεύθερον Βήμα, σελ. 1) – κατοικούσε στην οδό Κίου, σημερινή Εθνικής Αντιστάσεως, απέναντι από το σπίτι του Σάββα Σταματιάδη (Κίου 6) που διετέλεσε δήμαρχος της Νέας Φιλαδέλφειας από το 1979 έως το 1990 (βλ. και Κώστας Π. Παντελόγλου, Πλατεία Πατριάρχου, η καρδιά της Νέας Φιλαδέλφειας, Κέντρο Ιστορίας Νέας Φιλαδέλφειας (Κ.Ι.ΝΕ.ΦΙΛ.) 2017, σελ. 38).
Μερικά στοιχεία της οικονομικής καθημερινότητας, και στη Νέα Φιλαδέλφεια φυσικά, είναι η βενζίνη με δελτίο, η αύξηση της τιμής του κρασιού, του γάλατος, του τιμολογίου των ταξί, οι δυσκολίες στον εφοδιασμό με κρέας, το γεγονός ότι είναι δυσεύρετα τα κάρβουνα – “Στις 4 Δεκεμβρίου 1940”, σημειώνει ο Γιάννης Καιροφύλας, “με αναγκαστικό νόμο εγκρίνεται η παραχώρηση δημοσίων δασών για κατασκευή καυσόξυλων και ξυλανθράκων μέχρι τον Μάρτη του 1941” -, ενώ ακριβαίνουν η ζάχαρη, το ρύζι, τα ρεβύθια, το τυρί φέτα, τα μακαρόνια…
Για τον Δεκέμβριο του 1940 αποφασίστηκε να διανεμηθούν με δελτίο
- 150 δράμια [480 γραμ.] ζάχαρης
- 150 δράμια [480 γραμ.] ρεβύθια
- 100 δράμια [320 γραμ.] ζυμαρκά
- 100 δράμια [320 γραμ.] τυρί
σε κάθε μέλος οικογενείας, περιλαμβανομένων και των παιδιών.
(ακολουθεί συνέχεια)
Κώστας Π. Παντελόγλου
- Το εργοστάσιο “Μπριτάννια”, με αντικείμενο την κατασκευή μάλλινων υφασμάτων κασμηριών ιδρύθηκε το 1931, κατασκευάστηκε στη Νέα Φιλαδέλφεια, στις όχθες του Γιαμπουρλά, παραπόταμου του Ποδονίφτη, ιδρυτής ήταν ο Σολομών Ι. Αχλαδέφ με σπουδές στην Κρατική Αγγλική Υφαντουργική Σχολή, χτίστηκε από τον Εργολήπτη Μηχανικό Ν. Γαβαλά με την εποπτεία του Καθηγητή του Ε.Μ. Πολυτεχνείου Αχιλλέα Καρρά. Οι υφάντριες και μανταρίστριες στο εργοστάσιο της “Μπριτάννια” είχαν αναπτυχθεί σε τέτοιο βαθμό που ξεπερνούσε τα αγγλικά στάνταρ. Η “Μπριτάννια” λειτουργούσε ως το 2007
