Ορισμένες ειδήσεις σημασίας, ειδήσεις ενδιαφέρουσες τους κατοίκους της Πρωτεύουσας και φυσικά και της Νέας Φιλαδέλφειας, αντληθείσες από την εφημερίδα Η Καθημερινή της Παρασκευής 12 Δεκεμβρίου 1941 έχουν τη θέση τους εδώ. Και πρώτα η δέσμευση της εσοδείας του λαδιού. “Διετάχθησαν τα αστυνομικά τμήματα όπως από σήμερον μη εκδίδουν ατομικάς αδείας προμηθείας ελαίου. Οι επιθυμούντες να προμηθευθούν έλαιον επί τη βάσει των κουπονίων θα απευθύνωνται εις τον συσταθησόμενον Οργανισμόν Συγκεντρώσεως Ελαίου, ο οποίος και θα χορηγή την αναλογούσαν ποσότητα ελαίου επί τη βάσει κουπονίων”. Μετά ο δι’ αποφάσεων του υπουργού Εργασίας ορισμός των αμοιβών των εργατών ταπητουργείων, αλλά και των εργαζομένων σε εργασίες και υπηρεσίες των Αρχών Κατοχής. Για τους εργάτες των ταπητουργείων σημειώνεται πως “χορηγείται επί των δυνάμει των ισχυουσών συλλογικών συμβάσεων εργασίας προβλεπομένων κατωτάτων ορίων κατ’ αποκοπήν αμοιβής του εργατοτεχνικού προσωπικού καθ’ άπασαν την χώραν ταπητουργείων ενιαία αύξησις δραχμών 7,80 κατά χιλιάδα κόμβων επί πάντων των τύπων”. Για τους εργαζόμενους σε εργασίες και υπηρεσίες της Γερμανικής Κατοχής καθορίσθηκε ημερομίσθιο ως εξής. Καθαρίστριες δρχ. 25, εποπτριών 31, κοινών εργατών 32, βαρέως εργαζομένων (φορτοεκφορτωτών) 34, εποπτών επιστατών και αρχιτεχνιτών 48, τεχνικών α’ τάξεως 45, τεχνικών β’ τάξεως 41, εργοδηγών πτυχιούχων Ανωτάτων Σχολών Πολυτεχνείου 56, εργοδηγών πτυχιούχων μέσων προσηρτημένων σχολών Πολυτεχνείου 50″. Οι αποφάσεις αυτές του υπουργού Εργασίας υπήρξαν ιδιαιτέρου ενδιαφέροντος για τους κατοίκους της Νέας Φιαδέλφειας διότι σχετικοί προς τα παραπάνω τόποι εργασίας υπήρχαν εντός αλλά και στον περίγυρο του Μικρασιατοπροσφυγικού Συνοικισμού της Νέας Φιλαδέλφειας προς την πλευρά της γειτονικής Μικρασιατοπροσφυγικής Νέας Ιωνίας, αλλά και των Πατησίων όπου και εργαζόταν ένας αριθμός Φιλαδελφειωτών και Φιλαδελφειωτισσών. Και Φιλαδελφειώτικου ενδιαφέροντος ήταν επίσης η είδηση ότι και στις 12 Δεκεμβρίου 1941 “θα διανεμηθή άρτος 50 δραμίων κατ’ άτομον”, άλλη μια μέρα στη σειρά, μετά την καταβύθιση της μερίδας άρτου στα 30 δράμια που μάλιστα ούτε αυτή παρείχετο. Και Φιλαδελφειώτικου ενδιαφέροντος ήταν και η ακόλουθη είδηση υπό τον τίτλο “Η διανομή τροφίμων εις τους μαθητάς”: “Εκ του υπουργείου Παιδείας ανακοινούται ότι, κατά το διάστημα των διακοπών των μαθηματων, λόγω των εορτών των Χριστουγέννων, οι μαθηταί Μέσης και Δημοτικής Εκπαιδεύσεως Αθηνών Πειραιώς δέον να προσέρχωνται εις τα Σχολεία των, όταν καλούνται διά του τύπου και του ραδιοφώνου προκειμένου να διανέμωνται εις αυτούς σταφίδαι ως και λοιπά τρόφιμα”.
Και άλλα πληροφορούνταν οι κάτοικοι της Νέας Φιλαδέλφειας, όπως και όλης της Πρωτεύουσας. 1) Ότι καταδικάσθηκαν από το Αισχροδικείο: “Οι Καρύδας Κ. εις φυλάκισιν 4 μηνών διότι επώλει κουκιά προς 100 δρχ. την οκάν. Κονταρίνης Σ. εις φυλάκισιν 1 μηνός διότι επώλει σταφίδα προς 800 δρχ. την οκάν. Χάλας Δ. εις χρηματικήν ποινήν 2.000 δρ. διότι επώλει πράσσα προς 160 δρχ. την οκάν. Καραλής Κ. εις φυλάκισιν 6 μηνών διότι επώλει ζάχαριν προς 3.500 δρχ. την οκάν. Βελουδιάν εις χρηματικήν ποινήν 5.00ο διά την αυτήν αιτίαν. Χαλβαντζής Μ. εις χρηματικήν ποινήν 5.000 δρχ. διότι επώλει σιγάρα 10 δραχμάς έκαστον. […]”. 2) Ότι “κατόπιν παρακλήσεως του γενικού διευθυντού του υπουργείου Παιδείας κ. Πολυγένη ο κ. Ευάγγελος Παπαστράτος εδώρησεν εις την Εθνικήν Βιβλιοθήκην δύο μεγάλας θερμάστρας αξίας 500.000 δραχμών για να καταστή δυνατή η θέρμανσις της μεγάλης κεντρικής αιθούσης του Αναγνωστηρίου. Αι εν λόγω θερμάστραι θα λειτουργήσουν ευθύς ως αποδεσμευθή ποσότης “τσίγκου” διά την κατασκευήν καπνοδόχων”. 3) Ότι “γενομένων αρχαιρεσιών εν τη Ακαδημία Αθηνών διά την ανάδειξιν Αντιπροέδρου της Ακαδημίας και Αντιπροέδρων των Τάξεων αυτής διά το προσεχές έτος, εξελέγησαν Αντιπρόεδρος της Ακαδημίας ο κ. Σπυρίδων Δοντάς, της Τάξεως των Θετικών Επιστημών ο κ. Μιχαήλ Στεφανίδης, της Τάξεως των Γραμμάτων και των Καλών Τεχνών ο κ. Αντώνιος Κεραμόπουλος και της Τάεξως των ηθικών και Πολιτικών Επιστημών ο κ. Θεόφιλος Βορέα. Οι εκλεγέντες, συμφώνως προς τον Οργανισμόν της Ακαδημίας, θα προεδρεύσουν το 1943. Κατά την χθεσινήν συνεδρίασιν της Ολομελείας εξελέγη τακτικόν μέλος της Ακαδημίας εν τη Τάξει των Γραμμάτων και των Καλών Τεχνών προς πλήρωσιν της προκηρυχθείσης τακτικής έδρας της Ελληνικής Φιλολογίας ο κ. Νίκος Βέης τακτικός καθηγητής της Μέσης και Νεωτέρας Ελληνικής Φιλολογίας εν τω Πανεπιστημίω Αθηνών”. 4) Ότι πρωταγωνιστής της τρίπρακτης κωμωδίας του Δ. Ψαθά “Ο εαυτούλης μου”, που ανεβαίνει στο θέατρο Κοτοπούλη, είναι ο Λογοθετίδης. 5) Ότι “ο κ. και η κ. Σωμερίτη μάς απέστειλαν [στην εφημερίδα Η Καθημερινή, δηλαδή] εις μνήμην της μητρός των Κατίνας Ριχ. Καραμαλίκη δραχμάς 1.000 υπέρ των απόρων του Συλλόγου Ζακυνθίων “Ο Άγιος Διονύσιος” και ακόμη ότι οι Μαίρη και Ριχάρδος Ε. Σωμερίτης μάς απέστειλαν εις μνήμην της μάμμης των Κατίνας Ρ. Καραμαλίκη δραχμάς 500 υπέρ των Μαθητικών Συσσιτίων”. Οφείλω θαρρώ να σημειώσω πως πρόκειται για τον εκ των ηγετών του σοσιαλιστικού κινήματος Στρατή Σωμερίτη, Εαμικού τα χρόνια της Γερμανικής Κατοχής. Με τον Στρατή Σωμερίτη συνυπήρξαμε Δημοτικοί Σύμβουλοι Αθηναίων, εκλεγέντες με το ψηφοδέλτιο της νικηφόρου “Δημοκρατικής Συνεργασίας” – μ’ επικεφαλής τον Γιάννη Παπαθεοδώρου του αυτοδιοικητικού, πολιτικού και πνευματικού κλίματος του Καθηγητή Αλέξανδρου Σβώλου που συν τοις άλλοις διετέλεσε και Πρόεδρος της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης (της Κυβέρνησης του Βουνού δηλαδή), στην Ελεύθερη Ελλάδα της Γερμανικής Κατοχής – στις Δημοτικές Εκλογές της 30ης Μαρτίου 1975, τις πρώτες μετά τη δικτατορία των συνταγματαρχών (1967-1974). Προσθέτω πως ο Ριχάρδος Σωμερίτης, γιος του Στρατή Σωμερίτη, από τους νεαρότερους Επονίτες των χρόνων της Κατοχής, με αφετηρία τη σοσιαλιστική εφημερίδα Μάχη και δάσκαλο τον Γιάννη Μαρή, διακρίθηκε στον χώρο της δημοσιογραφίας και του τύπου στη Γαλλία και στην Ελλάδα, δημιούργησε συν τοις άλλοις και το εβδομαδιαίο γαλλόφωνο δελτίο Athenes-Presse Libre που κυκλοφόρησε τα χρόνια της δικτατορίας των συνταγματαρχών με τόπο έκδοσης το Παρίσι. Δικό του και το βιβλίο με τίτλο Οι λέξεις και οι μάχες (Εκδόσεις Πατάκη 2013), στο οποίο πολλά εξιστορούνται.
Συγκεντρώνει βέβαια η πολύμορφη καθημερινότητα την προσοχή του κόσμου της Πρωτεύουσας, μαζί και του κόσμου της Νέας Φιλαδέλφειας, όμως και οι διεθνείς όψεις του Πολέμου απασχολούν. Σκιρτά η καρδιά, σκέπτεται ο νους όταν στις αρχές Δεκεμβρίου 1941 το Ιαπωνικό στρατηγείο ανακοινώνει ότι κατάσταση πολέμου υφίσταται μεταξύ Ιαπωνίας και των ενόπλων δυνάμεων της Αγγλίας και των Ηνωμένων Πολιτειών στον Ειρηνικό Ωκεανό. Οκτάστηλοι οι τίτλοι της απογευματινής εφημερίδας Αθηναϊκά Νέα που ενημερώνουν για το γεγονός τη Δευτέρα 8 Δεκεμβρίου 1941 και με χάρτη σχετικό και πλήθος τηλεγραφημάτων που και στη δεύτερη σελίδα τους φιλοξενούνται κάτω από οκτάστηλους τίτλους, τηλεγραφημάτων μόνον του Ημιεπίσημου Γερμανικού Πρακτορείου και του Ιταλικού Πρακτορείου Στέφανι”. Την επόμενη ημέρα, Τρίτη 9 Δεκεμβρίου 1941, η εφημερίδα Ακρόπολις, στον οκτάστηλο τίτλο της σημείωνε: “Από της προχθές η Ιαπωνία εισήλθεν εις τον Πόλεμον παρά το πλευρόν του Άξονος. Ο Ειρηνικός Ωκεανός μετεβλήθη ήδη εις απέραντον πεδίον μάχης”, ενώ με τον επίτιτλό της χαρακτήριζε ορθά τον Πόλεμο σημειώνοντας: “Ο Δεύτερος Ευρωπαϊκός Πόλεμος μετετράπη αστραπιαίως εις Παγκόσμιον”. Σε κύριο δε άρθρο της ασχολείται με τη σημασία του γεγονότος από φιλοαξονική σκοπιά. Χάρτης με λίαν λεπτομερές υπόμνημα δημοσιευόταν επίσης στην πρώτη σελίδα της Ακροπόλεως, και ακόμη το διάγγελμα με το οποίο ανακοινώθηκε η κήρυξη του Πολέμου κατά των Ηνωμένων Πολιτειών και της Αγγλίας όπως το μετέδωσε το Ιαπωνικό Πρακτορείο Ντομέι. Ακολουθούσε ένας χείμαρρος τηλεγραφημάτων του Ημιεπίσημου Γερμανικού Πρακτορείου, του Ιταλικού Πρακτορείου Στέφανι, και του Γαλλικού Γραφείου Ειδήσεων (Βισύ) στην πρώτη, αλλά και στη δεύτερη σελίδα της εφημερίδας. Εξ όλων αυτών καταχωρώ εδώ το ακόλουθο: “Τηλεγράφημα του Γαλλικού Γραφείου Ειδήσεων [Βισύ] εξ Ουάσιγκτων αγγέλλει ότι η Αμερικανική Γερουσία διά ψήφων 82 έναντι 0 εψήφισε την κήρυξιν Πολέμου των Ηνωμένων Πολιτειών εναντίον της Ιαπωνίας. Η Βουλή των Αντιπροσώπων εψήφισε την κήρυξη Πολέμου κατά της Ιαπωνίας διά ψήφων 388 έναντι 1” (βλ. σελ. 2). Στην εφημερίδα Η Βραδυνή στις 10 Δεκεμβρίου 1941, μια ιστορικογεωγραφικοστρατιωτική θεώρηση, που υπογράφει ο συνεργάτης της Ι. Στογιάννης, δημοσιεύθηκε στην πρώτη σελίδα, αναφερόμενη στο νέο εκτεταμένο πεδίο του Πολέμου, εκείνο του Ειρηνικού Ωκεανού. Δεν παραλείπεται στην πρώτη σελίδα της Βραδυνής η αναφορά και στο Ρωσσικό Μέτωπο: άρμα μάχης σε χειμωνιάτικο φόντο, με λεζάντα στην οποία σημειωνόταν: “Παρά την δριμύτητα του Ρωσσικού χειμώνος και τας εκ τούτου ατμοσφαιρικάς δυσχερείας, αι Γερμανικαί δυνάμεις συνεχίζουν πάντοτε επιτυχώς τις επιχειρήσεις τους”, ενώ στη δεύτερη σελίδα της καταχωρούνται τα ακόλουθα: 1) Βιεν. 10 Δεκεμβρίου (Αθ. Πρ.) – Το Γαλλικόν Γραφείον Ειδήσεων μεταδίδει τηλεγράφημα εκ Ρίου Ιανέιρου, αγγέλλων εκ θετικής πηγής, ότι προσεχώς θα κληθή εν τη Βραζιλιανή πρωτευούση Παναμερικανική Διάσκεψις” – 2) “ΟΥΑΣΙΓΚΤΩΝ. 10 Δεκεμβρίου (Πρ. Στέφανι) – Εγνώσθη ότι ο Πρόεδρος Ρούζβελτ εξεδήλωσε την επιθυμίαν όπως συναντηθή εκ νέου μετά του Τσώρτσιλ προς συντονισμόν των σχεδίων σχετικώς με την νέαν κατάστασιν”. Την Παρασκευή 12 Δεκεμβρίου η Καθημερινή με πηχιαίο οκτάστηλο τίτλο ενημέρωσε πως “Η Γερμανία και η Ιταλία εκήρυξαν χθες την αυτήν ώρα τον Πόλεμον κατά των Ηνωμένων Πολιτειών, καταχώρησε δε τον εκτεταμένο λόγο του Χίτλερ στο Γερμανικό Ράιχσταγ, και τον πολύ-πολύ συντομότερο του Μουσολίνι προς τον Ιταλικό λαό.
(Ακολουθεί συνέχεια)
Κώστας Π. Παντελόγλου
