[συνέχεια από το προηγούμενο]
“Και ο Βλάσης Αγτζίδης στο βιβλίο του Μικρά Ασία. Ένας οδυνηρός Μετασχηματισμός (1908-1923), Εκδόσεις Παπαδόπουλος 2015, αναφέρεται στη Φώκαια, έχοντας ενσωματώσει στο βιβλίο του δύο πράγματα. Πρώτον ένα δημοσίευμά του με τίτλο “13 Ιουνίου 1914. Η καταστροφή της Φώκαιας στην Ιωνία”, που πρωτοδημοσιεύτηκε στην Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία στις 15 Ιουνίου 2014 και ένα δεύτερο δημοσίευμα με τίτλο “Και πάλι η Φώκαια: μια μαρτυρία (της Αγγελικής Ματθαίου) για το 1922”, που είδε το φως της δημοσιότητας στην εφημερίδα Ελευθεροτυπία στις 17 Σεπτεμβρίου 2011. Μεταφέρω εδώ το μότο του δημοσιεύματος του Βλάση Αγτζίδη· ανήκει στον Félix Sartiaux, αυτόπτη μάρτυρα της Καταστροφής της Φώκαιας: “Λεηλατούν, πυρπολούν, σκοτώνουν ψυχρά, κατά μία έννοια μεθοδικά. Επικεφαλής τους είναι δύο άτομα που πολλοί γνωρίζουν στην περιοχή ως ενεργά μέλη της τοπικής Επιτροπής “Ένωση και Πρόοδος”. Εφαρμόζουν πρόγραμμα που τους έχουν σχεδιάσει στο όνομα των ανώτερων συμφερόντων της αυτοκρατορίας και της θρησκείας. Η λεηλασία, οι προσωπικές εκδικήσεις, ο βιασμός είναι ο μισθός τους”. Από το κυρίως κείμενο του Βλάση Αγτζίδη το απόσπασμα που ακολουθεί: “Το πλαίσιο εντός του οποίου εκπονήθηκε η συγκεκριμένη πολιτική περιγράφεται από το ηγετικό στέλεχος του Κομιτάτου “Ένωση και Πρόοδος” όρα Σακίρ (Sakir): “Είναι επιτακτική η ανάγκη να υπάρχει μόνο ένας μουσουλμανικός πληθυσμός από την Κωνσταντινούπολη προς την Ινδία και Κίνα, με τη Συρία να χρησιμεύει ως σύνδεσμος μεταξύ Ισλαμικού κόσμου της Ασίας και της Αφρικής. Αυτό το τεράστιο έργο θα επιτευχθεί μέσα από την επιστημονική ιδιοφυΐα και το οργανωτικό πνεύμα των Γερμανών και το γενναίο χέρι των Τούρκων”. Και τα παρακάτω από το κείμενο του Βλάση Αγτζίδη προηγούνται της μαρτυρίας του Félix Sartiaux από το πογκρόμ της Φώκαιας: “Για την Ιωνική Φώκαια έχουν συγγράψει εργασίες ο Νικόλαος Αχ. Χάρμπος, ο Παρασκευάς Γ. Συργιανόγλου και άλλοι. [Ό,τι ακολουθεί] βασίζεται στην εξαιρετική επιστημονική δουλειά του Χάρη Γιακουμή, που ανακάλυψε και ανέδειξε τόσο τις φωτογραφίες όσο και το κείμενο του Félix Sartiaux για την καταστροφή της Ιωνικής Φώκαιας τον Ιούνιο του 1914 και επιμελήθηκε την έκδοση δύο εξαιρετικών λευκωμάτων”.
Αναφορά στην Καταστροφή και της Φώκαιας κάνουν οι Μητροπολίτες Εφέσου, Σμύρνης, Φιλαδελφείας, Κρήνης και Ηλιουπόλεως σε κοινό Υπόμνημά τους προς τους εν Κωνσταντινουπόλει Πρεσβευτές των Μεγάλων Δυνάμεων, που υπέγραψαν στη Σμύρνη τον Ιούνιο του 1914, και στο οποίο μεταξύ άλλων σημειώνουν: “Το έργον της εξοντώσεως του Χριστιανικού στοιχείου δεν είναι νέον και δεν αποτελεί γεγονός μεμονωμένον και τυχαίον. Φαίνεται ότι είναι η προτελευταία φάσις (η τελευταία ίσως μας επιφυλάσσεται υπό τον τύπον γενικής σφαγής ως η των Αρμενίων), του μίσους και του φανατισμού των μουσουλμάνων μέχρι παροξυσμού…”, ενώ για τη Φώκαια σημειώνουν και τούτο: “ολόκληρος η περιφέρεια της αρχαίας και νέας Φώκαιας εκαταστράφη και επυρπολήθη”. Ολόκληρο το Υπόμνημα των 5 Μητροπολιτών έχει δημοσιευθεί στις “Ιστορικές Σελίδες περί της εν Κασαμπά Ορθοδόξου Ελληνικής Κοινότητος (1625-1922) …” του Αρχιμανδρίτη Κύριλλου Α. Ζαχόπουλου, ο οποίος και υποσημειώνει ότι η σύνταξη του Υπομνήματος “οφείλεται εις τον (επι)δέξιον κάλαμον του Φιλαδελφείας Χρυσοστόμου”, μετέπειτα Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος, συμπληρώνω εγώ, με ισχυρούς δεσμούς με την πόλη μας, τη Νέα Φιλαδέλφεια. Ολόκληρο το Υπόμνημα των 5 Μητροπολιτών έχει δημοσιευθεί και στον Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας στις 30 Νοεμβρίου 2013″.
Κώστας Π. Παντελόγλου
