H δι’ ασήμαντον αφορμήν, «με εντολή Μητσοτάκη» καρατόμηση του Γιώργου Πατούλη από τη θέση του επικεφαλής του ψηφοδελτίου του για τις περιφερειακές εκλογές του Οκτωβρίου, έρχεται να μας δείξει με πολύ χαρακτηριστικό τρόπο τι μορφή παίρνει πλέον το περιγραφέν ως «τέλος της Μεταπολίτευσης» που μας έδωσαν οι διπλές βουλευτικές εκλογές Μαΐου-Ιουνίου. Για να αναλύσουμε επαρκώς την κατάσταση, θα πρέπει βεβαίως να σηκώσουμε το γάντι που πετά ο πρωθυπουργός και το κυρίαρχο πλέγμα συμφερόντων που εκπροσωπεί ο ίδιος και ο μηχανισμός του: να τον πάρουμε στα σοβαρά.
Δεν έχει περάσει και τόσος καιρός απ’ την εποχή που τόσο οι υποψήφιοι δήμαρχοι και περιφερειάρχες όσο και τα πολιτικά κόμματα προσπαθούσαν να πείσουν τους ψηφοφόρους ότι δεν έχουν σχέση μεταξύ τους. Μιλάμε βέβαια για τα χρόνια της οικονομικής κρίσης, η οποία σήμανε και μια κρίση του παλιού δικομματισμού. Σ’ αυτά τα χρόνια, κι ενώ ο παλιός δικομματισμός κατέρρεε από το 80-85% του εκλογικού σώματος σε αθροιστικά ποσοστά της τάξης του 30%, διάφοροι υποψήφιοι σε δήμους και περιφέρειες στενά συνδεδεμένοι με τη ΝΔ ή με το ΠΑΣΟΚ θέλησαν να εμφανιστούν ως ανεξάρτητοι, ενώ και τα κόμματα απέφυγαν σε διάφορες περιπτώσεις να δώσουν χρίσματα.
Αυτή η σχετικώς σύντομη εποχή της θρυλούμενης αυτονομίας των υποψηφίων της αυτοδιοίκησης από την κεντρική πολιτική τίθεται σε αμφισβήτηση ή έχει ήδη τελειώσει. Ο πρωθυπουργός αποφασίζει και διατάσσει για την υποψηφιότητα Χαρδαλιά στην Περιφέρεια Αττικής, η Πολιτική Γραμματεία του ΣΥΡΙΖΑ «ψηφίζει δημοκρατικά» για την αποκομμένη απ’ την πόλη, τη ζωή και την πραγματικότητα υποψηφιότητα του Κώστα Ζαχαριάδη για τον Δήμο Αθηναίων – για να μη συζητήσουμε για την επιλογή υποψηφίων του ΚΚΕ μεταξύ των έμμισθων στελεχών του.
Ποιος είναι ο ουσιώδης λόγος, όμως, που μια κυβέρνηση όπως αυτή του Κυριάκου Μητσοτάκη προτιμά ως υποψήφιο για την Περιφέρεια Αττικής τον Νίκο Χαρδαλιά από τον Γιώργο Πατούλη; Είναι σαφές ότι το ζήτημα δεν είναι το ζεϊμπέκικο του δεύτερου, αλλά η πρόθεση της κυβέρνησης να εξασφαλίσει ότι θα ελέγξει απόλυτα τι θα κάνει ο «μικρός πρωθυπουργός» της Αττικής κατά την επόμενη πενταετία.
Το άρθρο 102 του Συντάγματος προβλέπει την ανεξαρτησία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης:
1. Η διοίκηση των τοπικών υποθέσεων ανήκει στους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης πρώτου και δεύτερου βαθμού. Υπέρ των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης συντρέχει τεκμήριο αρμοδιότητας για τη διοίκηση των τοπικών υποθέσεων. Νόμος καθορίζει το εύρος και τις κατηγορίες των τοπικών υποθέσεων, καθώς και την κατανομή τους στους επί μέρους βαθμούς. Με νόμο μπορεί να ανατίθεται στους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης η άσκηση αρμοδιοτήτων που συνιστούν αποστολή του Κράτους.
2. Oι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης έχουν διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια. Oι αρχές τους εκλέγονται με καθολική και μυστική ψηφοφορία, όπως νόμος ορίζει.
3. Με νόμο μπορεί να προβλέπονται για την εκτέλεση έργων ή την παροχή υπηρεσιών ή την άσκηση αρμοδιοτήτων των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης αναγκαστικοί ή εκούσιοι σύνδεσμοι οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης που διοικούνται από αιρετά όργανα.
4. Το Κράτος ασκεί στους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης εποπτεία που συνίσταται αποκλειστικά σε έλεγχο νομιμότητας και δεν επιτρέπεται να εμποδίζει την πρωτοβουλία και την ελεύθερη δράση τους. O έλεγχος νομιμότητας ασκείται, όπως νόμος ορίζει. Πειθαρχικές ποινές στα αιρετά όργανα της τοπικής αυτοδιοίκησης, εκτός από τις περιπτώσεις που συνεπάγονται αυτοδικαίως έκπτωση ή αργία, επιβάλλονται μόνο ύστερα από σύμφωνη γνώμη συμβουλίου που αποτελείται κατά πλειοψηφία από τακτικούς δικαστές, όπως νόμος ορίζει.
5. Το Κράτος λαμβάνει τα νομοθετικά, κανονιστικά και δημοσιονομικά μέτρα που απαιτούνται για την εξασφάλιση της οικονομικής αυτοτέλειας και των πόρων που είναι αναγκαίοι για την εκπλήρωση της αποστολής και την άσκηση των αρμοδιοτήτων των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης με ταυτόχρονη διασφάλιση της διαφάνειας κατά τη διαχείριση των πόρων αυτών. Νόμος ορίζει τα σχετικά με την απόδοση και κατανομή, μεταξύ των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, των φόρων ή τελών που καθορίζονται υπέρ αυτών και εισπράττονται από το Κράτος. Κάθε μεταβίβαση αρμοδιοτήτων από κεντρικά ή περιφερειακά όργανα του Κράτους προς την τοπική αυτοδιοίκηση συνεπάγεται και τη μεταφορά των αντίστοιχων πόρων. Νόμος ορίζει τα σχετικά με τον καθορισμό και την είσπραξη τοπικών εσόδων απευθείας από τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης.
Η ανακοίνωση του πρωθυπουργικού γραφείου περί Χαρδαλιά φτύνει στα μούτρα το άρθρο 102 του Συντάγματος, και κανένα αφτί δεν ιδρώνει, γιατί βέβαια και τα λοιπά κόμματα με ανάλογο τρόπο προσεγγίζουν τον θεσμό της αυτοδιοίκησης, που παραπαίει στα χέρια Πατούληδων και Βούρων. Ο Νίκος Χαρδαλιάς είναι το σύμβολο της ανατροπής της συνταγματικής πρόνοιας της αυτοτέλειας της αυτοδιοίκησης («Το Κράτος ασκεί στους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης εποπτεία που συνίσταται αποκλειστικά σε έλεγχο νομιμότητας και δεν επιτρέπεται να εμποδίζει την πρωτοβουλία και την ελεύθερη δράση τους»). Και για το πρωθυπουργικό γραφείο, είναι πραγματικό στοίχημα: Θα ασκηθεί αλλιώς η εξουσία στην Περιφέρεια; Διότι εφόσον εκλεγεί, ο Νίκος Χαρδαλιάς θα είναι πραγματικός φορέας περιφερειακής εξουσίας και θα κληθεί να την ασκήσει με λογική συγκοινωνούντων δοχείων με την κεντρική εξουσία.
Με δεδομένο το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο της τοπικής αυτοδιοίκησης στη χώρα, αλλά και το ευρύτερο νομικό πλαίσιο (π.χ. την ισχύουσα χωροταξική νομοθεσία), δεν υφίστανται περιθώρια να θέσει κανείς σε δοκιμασία σε τοπικό επίπεδο κάτι διαφορετικό από τις επιδιώξεις της κεντρικής κυβέρνησης και των συμφερόντων που εκφράζει. Δεν επιτρέπεται να αμφισβητηθούν αυτές οι επιδιώξεις. Αλλά, κυρίως, κατά την άποψη του πρωθυπουργού και των συμφερόντων που εκπροσωπεί, δεν μπορεί να αμφισβητηθούν, διότι δεν υπάρχει και κανείς που να δομήσει εναλλακτική πρόταση. Ακόμη κι αν έρθουν έτσι τα πράγματα και δομηθούν ψήγματα τέτοιων προτάσεων εδώ κι εκεί, η κυβέρνηση (πρέπει να) έχει αντανακλαστικά να τις ενσωματώσει.
Το πρόσφατο «τέλος της Μεταπολίτευσης» είναι, τηρουμένων των αναλογιών, αντεστραμμένο «Καραμανλής ή τανκς». Το αφήγημα Μητσοτάκη, μετά την κατάρρευση των εναλλακτικών αφηγημάτων του ΣΥΡΙΖΑ (τα οποία βασίστηκαν σε ένα συνδυασμό αμοραλιστικών οπορτουνιστικών τοποθετήσεων και ανεδαφικών καλών προθέσεων), συνιστά το μόνο διαθέσιμο κυρίαρχο αφήγημα. Αριστερά αυτού του αφηγήματος, το χάος. Δεξιά του, διάφορα βαρίδια, από τα οποία βεβαίως δεν γίνεται να απαλλαγεί κανείς με αποφάσεις δικαστηρίων και θα πρέπει να αντιμετωπιστούν στην πράξη. Γιατί να μην επιδιώξει ο Μητσοτάκης με κινήσεις blitzkrieg να καθαρίσει ακόμη και τα ομόσταβλα διαφοροποιημένα-αυτονομημένα αφηγήματα;
Είναι βεβαίως σαφές ότι οι πραγματικές δυνατότητες της κυβέρνησης Μητσοτάκη σε επίπεδο άσκησης πολιτικής είναι περιορισμένες από τις διεθνείς δεσμεύσεις της χώρας, τις δουλείες που έχουν αναληφθεί σε διάφορες φάσεις της ιστορίας της, την εντελώς περιφερειακή θέση της Ελλάδας στο διεθνές σύστημα, τη γήρανση της ευρωατλαντικής συμμαχίας που ανήκει η χώρα, τον βραχυπρόθεσμο σχεδιασμό των συμφερόντων που εκφράζει κλπ. Ωστόσο στο εσωτερικό μέτωπο η κυβέρνηση και παίζει μόνη της, και έχει κατεύθυνση. Και μόνο ένας ουσιώδης κίνδυνος γι’ αυτή την κυβέρνηση θα μπορούσε να εμφανιστεί: η έκφραση εκείνων που δεν εμπιστεύονται το υφιστάμενο πολιτικό προσωπικό, που δεν εκφράζονται από το κυρίαρχο αφήγημα, σε ένα επίπεδο εξουσίας που θα μπορούσε να προσφέρει απτά επιχειρήματα σε όσους ταλαντεύονται. Κάτι τέτοιο δεν θα μπορούσε να επιτραπεί από αυτή την κυβέρνηση. Κι έτσι, το «επιτελικό κράτος», ελλείψει και αντιπολίτευσης, παίρνει πάνω του όλη τη δουλειά του να εμφανίζει αντανακλαστικά. Σε αυτό το απαιτητικό πλαίσιο, οι αυτονομημένοι πατουλισμοί πάνε περίπατο…
ΥΓ. Για τα δικά μας, να πούμε ότι ο Νίκος Χαρδαλιάς είναι και δηλωμένος αεκτζής. Έχουμε γράψει πολλές φορές ότι δεν υφίσταται κιτρινόμαυρη ψήφος στη Νέα Φιλαδέλφεια ως τέτοια. Ο Χαρδαλιάς δεν θα τα πάει καλύτερα στην πόλη μας απ’ ό,τι θα τα πάει στην υπόλοιπη Περιφέρεια επειδή είναι ΑΕΚ – δεν ψηφίζει όμως ΑΕΚ, ούτε θα ήθελε να το κάνει. Ωστόσο στο επίπεδο της επιτελεστικότητας του σχετικού λόγου, η επίκληση του «ΜΟΝΟ ΑΕΚ», ειδικά σε πλαίσιο κρίσης της αριστεράς, ωφελεί τη διάδοση δεξιών και ακροδεξιών απόψεων από δήθεν προοδευτικά κανάλια. Δείτε, για παράδειγμα, πώς εκθείαζε επί καραντίνας ο Φαίδωνας Κωνσταντουδάκης τον Νίκο Χαρδαλιά στο aek-live.gr του δημοσιογράφου της ΕΡΤ και υποψήφιου βουλευτή του ΚΚΕ Νίκου Αγγελίδη. Και δείτε την «ΑΕΚΥΒΕΡΝΗΣΗ» με συνυπουργούς τον Νίκο Χαρδαλιά και τον Σάββα Καλεντερίδη, που προτείνει ο ίδιος βετεράνος δημοσιογράφος στο ίδιο δήθεν ανεξάρτητο ηλεκτρονικό μονοθεματικό μέσο.
π.
